Méadú tagtha ar thuairiscí oibrithe i bhfoirm tuairiscithe nua um nochtadh cosanta ar líne na gCoimisinéirí Ioncaim
Ar an 31 Márta 2025, d'fhoilsigh na Coimisinéirí Ioncaim a dTProtected Disclosures Annual Report for 2024. Soláthraíonn an tuarascáil faisnéis maidir le nochtadh cosanta inmheánach agus seachtrach araon a fuair na Coimisinéirí Ioncaim in 2024. Is éard is nochtadh cosanta inmheánach ann ná tuarascálacha a dhéanann baill foirne reatha nó iarbhaill foirne de chuid na gCoimisinéirí Ioncaim a bhaineann le héagóir féideartha, a tharlaíonn laistigh de na Coimisinéirí Ioncaim. Is éard is nochtadh cosanta seachtrach ann ná tuarascálacha a dhéanann oibrithe atá fostaithe ag gnó, duine aonair nó eagraíocht, seachas na Coimisinéirí Ioncaim, ina bhfuil faisnéis faoi éagóir fhéideartha a bhaineann le rialuithe cánach, dleachta nó custam. Tuairiscítear i bhfoilseachán an lae inniu méadú suntasach ar líon na nochtaithe a fhaigheann na Coimisinéirí Ioncaim trína bhealaí tuairiscithe seachtracha maidir le neamhchomhlíonadh féideartha cánach nó dleachta.
Is duine forordaithe í Stiúrthóir Iniúchóireachta Inmheánaí na gCoimisinéirí Ioncaim, Leeann Kennedy, faoin Acht um Nochtadh Cosanta 2014 (arna leasú) chun nochtuithe seachrach a fháil ar ábhair a bhaineann le rialuithe cánach, dleachta nó custaim. Ag trácht ar fhoilseachán an lae inniu, dúirt an tUasal Kennedy:
"Fáiltíonn na Coimisinéirí Ioncaim roimh gach tuairisc faisnéise maidir le neamhchomhlíontacht amhrasta cánach nó imghabháil cánach. Tar éis achtú an Achta um Nochtadh Cosanta, chuir na Coimisinéirí Ioncaim leis na bealaí atá ann cheana féin do bhaill den phobal chun faisnéis den sórt sin a thuairisciú le bealaí tuairiscithe seachtracha tiomnaithe d'oibrithe ar mian leo faisnéis a thuairisciú faoi éagóir fhéideartha a d'fhulaing siad i gcomhthéacs a bhaineann leis an obair. Cuimsíonn oibrí fostaithe, oibrithe gníomhaireachta, conraitheoirí, oiliúnaithe, oibrithe deonacha, comhaltaí boird, scairshealbhóirí agus iarratasóirí poist."
"Tugtar raon cosaintí dlíthiúla tábhachtacha d'oibrithe a sholáthraíonn faisnéis do na Coimisinéirí Ioncaim faoi chreat an Achta um Nochtadh Cosanta. Cosnóidh na Coimisinéirí Ioncaim aitheantas an oibrí i gcónaí. Ina theannta sin, cuireann an tAcht cosc ar aon iompar nó gníomh a chuireann míbhuntáist nó pionós ar an oibrí as labhairt faoin éagóir fhéideartha a d'fhéadfadh a bheith ann Tá réitigh shonracha ar fáil má tharlaíonn sé seo."
"In ainneoin go bhfuil cosaintí láidre i bhfeidhm, tá a fhios ag na Coimisinéirí Ioncaim go minic gur cinneadh deacair d'oibrí nochtadh cosanta a dhéanamh. Mar aitheantas air seo, tá roinnt bealaí ann chun tuairisc a dhéanamh do na Coimisinéirí Ioncaim – trí ríomhphost, i scríbhinn, go pearsanta trí choinne, ar an bhfón nó trí fhoirm thuairiscithe shlán ar líne na gCoimisinéirí Ioncaim. Déileálann na Coimisinéirí Ioncaim leis an bhfaisnéis a chuirtear ar fáil mar fhaisnéis faoi rún agus tá bearta sonracha i bhfeidhm acu chun aitheantas aon duine a dhéanann tuairisc a chosaint. Glacann na Coimisinéirí Ioncaim le tuairscí anaithnide freisin.”
Agus í ag trácht ar an méadú ar thuairiscí a fuarthas trí nochtadh cosanta seachtrach na gCoimisinéirí Ioncaim, dúirt an tUasal Kennedy:
" In 2024, fuair na Coimisinéirí Ioncaim 171 tuarascáil ar nochtadh cosanta, suas ó 31 tuarascáil a fuarthas in 2023 Creidtear gur chuir roinnt factóirí leis seo. Soláthraíonn an tAcht um Nochtadh Cosanta féin cosaintí láidre d'oibrithe a dhéanann tuarascáil, tá feasacht mhéadaithe ag an bpobal ar an gcreat nochtadh cosanta le roinnt blianta anuas agus , i mí na Nollag 2023, sheol na Coimisinéirí Ioncaim foirm nua tuairiscithe ar nochtadh cosanta ar líne. Bhí an ceann deireanach ina phríomhfhachtóir sa mhéadú ar thuarascálacha a fuair na Coimisinéirí Ioncaim in 2024 - cuireadh beagnach 50% den 171 nochtadh cosanta a fuarthas isteach tríd an bhfoirm seo. Cinntíonn dearadh na foirme ar líne gur féidir tuarascálacha a dhéanamh go sábháilte agus go hiomlán gan ainm. Déanann sé an próiseas chun tuarascáil a dhéanamh chomh héasca agus is féidir agus uasmhéadaítear an t-eolas a ghabhann sé chun cabhrú leis na Coimisinéirí Ioncaim measúnú a dhéanamh ar na nithe a thuairiscítear ."
Caitear go dáiríre le gach tuairisc nochta chosanta a fhaigheann na Coimisinéirí Ioncaim go dáiríre agus le rúndacht iomlán. I ngach cás, déantar measúnú riosca ar an bhfaisnéis agus déantar gníomh leantach cuí sa chás go bhfuil amhras ann nach gcomhlíonann gnó nó duine aonair a n-oibleagáidí cánach agus/nó dleachta. Déantar gníomhaíocht leantach ina leith seo i gcomhréir leis an gCód Cleachtais na gCoimisinéirí Ioncaim um Idirghabhálacha Comhlíontachta. Maidir le toradh na n-idirghabhálacha seo, dúirt an tUasal Kennedy:
“Mar gheall ar oibleagáidí dlíthiúla na gCoimisinéirí Ioncaim maidir le rúndacht cáiníocóra faoi Alt 851A den Acht Comhdhlúite Cánacha 1997, ní féidir leo sonraí a sholáthar maidir le haon idirghabháil shonrach cáiníocóra a eascraíonn as nochtadh cosanta a fháil. Ar an gcaoi chéanna, ní féidir leis na Coimisinéirí Ioncaim tuairisc a thabhairt ar ais don oibrí a rinne an tuarascáil. Mar sin féin, agus an tábhacht a bhaineann le trédhearcacht maidir le hábhair den sórt sin á n-aithint, áfach, is féidir leis na Coimisinéirí Ioncaim, ag ardleibhéal, a dheimhniú go bhféadfadh toradh na n-idirghabhálacha comhlíontachta sin a bheith airgeadaíochta, neamhairgeadaíochta nó an dá rud. Mar shampla, d’eascair breis is €1.2 milliún i gcánacha abreise don Státchiste in 2024 as idirghabhálacha comhlíontachta a osclaíodh de bhun faisnéis a fháil i dtuarascáil ar nochtadh cosanta. I measc na dtorthaí eile bhí clárúcháin nua cánach, clárú cánach a tharraingt siar nó scor, bailiú fiachais trí Shocraíocht Tráthíocaíochtaí agus foilsiú ar an liosta mainnitheoirí cánach."
{Críoch 31/03/2025}