Tuarascáil Bhliantúil 2024 foilsithe ag na Coimisinéirí Ioncaim
Ar 30/04/25, d'fhógair na Coimisinéirí Ioncaim foilsiú a dTuarascáil Bhliantúil 2024, mar aon le roinnt páipéar taighde agus staidrimh eile.
Léirítear sa tuarascáil gurbh ionann iomlán na bhfáltais comhlána le linn 2024 agus €152.9 billiún, lena n-áirítear €30.9 billiún d'fháltais neamh-Státchiste a bailíodh thar ceann Ranna agus gníomhaireachtaí Rialtais eile, agus Stáit eile de chuid an AE. B'ionann glanfháltais chánach le linn 2024 agus €107.1 billiún.
Agus é ag trácht ar fhoilseachán an lae inniu, dúirt Cathaoirleach na gCoimisinéirí Ioncaim, Niall Cody:
"D'fhan rátaí comhlíontachta tráthúla ard ar fud na gcánacha go léir, ag 99% do chásanna móra agus meánmhéide agus 92% do gach cás eile. Is méadú beag é seo ar rátaí comhlíontachta tráthúla do 2023, agus léiríonn sé go n-íocann formhór mór na gcáiníocóirí an méid ceart cánach ag an am ceart.
Tacaíonn muid leis an gcultúr ard-chomhlíontachta saorálach seo trí réimse leathan seirbhísí a chur ar fáil a fhágann go bhfuil sé chomh héasca agus is féidir do cháiníocóirí a gcuid dualgas a thuiscint agus a chomhlíonadh. Gabhann muid buíochas le gnóthaí, cáiníocóirí aonair agus a ngníomhairí as a rannpháirtíocht dhearfach le linn 2024."
Scoir ón stóras fiachais
Ceann de na príomhthosaíochtaí a bhí againn le linn 2024 ná cuidiú le gnóthaí an scéim stórasaithe fiachais (SSF) a fhágáil ar bhealach inmharthana. Tá os cionn 93% (€3 billiún) den fhiachas a bhí sa stóras ag a bhuaic i mí Eanáir 2022 socraithe go hiomlán anois nó urraithe faoi shocrú tráthíocaíochtaí (PPA).
Theip ar beagán os cionn 7,000 gnó a bhain leas as an scéim plé a dhéanamh linn chun plean a chur le chéile chun a bhfiachas stórasaithe a íoc. Baineadh fiacha na ngnóthaí seo, arbh ionann é agus beagán os cionn €100 milliún ag an am, amach as an stóras ina dhiaidh sin. Bhain gnáthimeachtaí bailithe agus forfheidhmithe leis an bhfiachas sin ina dhiaidh sin.
Ag machnamh ar rannpháirtíocht ghnóthaí leis an SSF, thug an tUasal Cody faoi deara:
"Táthar ag cloí go beacht le formhór mór na PPAnna a bunaíodh chun fiachas stóráilte a íoc (97%), agus tá íocaíochtaí de thart ar €30 milliún á mbailiú trí na socruithe seo gach mí.
Léiríonn na torthaí seo éifeachtacht an cur chuige pragmatach agus solúbtha a ghlacamar chun cabhrú le gnóthaí an stóras a fhágáil. Aithníonn muid an leibhéal ard rannpháirtíochta atá léirithe ag gnóthaí agus a ngníomhairí le linn thréimhse na Scéime Stórasaithe Fiachais agus, go háirithe, roimh an spriocdháta 1 Bealtaine 2024.”
Ag feabhsú roghanna féinseirbhíse
Is é ár samhail seachadta seirbhíse ná 'Tús Áite Digiteach', rud a chiallaíonn go dtugaimid tús áite dár seirbhísí fairsinge ar líne agus dár gcainéil leictreonacha mar bhealach chun tacú le comhlíonadh deonach agus é a éascú. Tá an tsamhail seo bunaithe ar an ionchas méadaithe atá ag cáiníocóirí agus a ngníomhairí maidir le seirbhísí a bheith ar fáil ar bhonn 24 uair an chloig, chomh maith leis an éileamh atá ar roghanna féinfhreastail.
Le linn 2024 chonaic muid leibhéil ghníomhaíochta trínár gcainéil seirbhíse ar líne agus leictreonacha nach bhfacthas riamh cheana. Mar shampla, bhí 25.4 milliún logáil isteach déanta ar an tseirbhís moChúrsaí, phróiseáil muid 60.5 milliún dearbhú custam, agus fuair muid íocaíochtaí leictreonacha ar luach €136.4 billiún.
Ag tabhairt aghaidh ar ár dtiomantas chun tacú le cáiníocóirí a gcuid cúrsaí cánach a bhainistiú ag am a oireann dóibh, dúirt an Coimisinéir Ioncaim, Ruth Kennedy:
"Tá ár seirbhísí ar líne ar fáil 24 uair sa lá, 7 lá na seachtaine, agus sin an bealach is tapúla, is éasca agus is áisiúla do cháiníocóirí, gnóthaí, gníomhairí agus trádálaithe dul i mbun plé linn. I bhformhór na gcásanna, is féidir an t-idirbheart ábhartha a chur i gcrích ar an toirt, gan aon ghá le tuilleadh teagmhála linn.
Tá muid tiomanta maidir lenár gcuid seirbhísí a fheabhsú go leanúnach agus leanfaidh muid orainn ag baint leasa as forbairtí teicneolaíochta chun roghanna féinseirbhíse a fheabhsú tuilleadh, nuair is féidir."
Tuiscint ar chúrsaí cánach a chur chun cinn
Gné thábhachtach eile lenár gcur chuige chun cáiníocóirí agus gnóthaí a chumasú chun freastal orthu féin is ea a chinntiú go bhfuil siad ar an eolas faoina n-oibleagáidí cánach agus custam agus go dtuigeann siad iad. Leagtar amach na rialacha agus na treoirlínte maidir le raon leathan cúrsaí cánach agus dleachta inár stór poiblí de bheagnach 1,300 Lámhleabhar Cánach agus Dleachta. Cuirtear leis na tacaíochtaí seo le raon leathan feachtais feasachta agus faisnéise poiblí, agus lenár gclár cuimsitheach d'imeachtaí for-rochtana.
Tuigtear, áfach, go bhfuil roinnt daoine ann nach bhfuil rochtain acu ar ár seirbhísí ar líne, agus leanfaidh muid orainn ag tacú leis na cáiníocóirí seo trí bhealaí seachadta eile. Le linn 2024, dhéileáil ár bhfoirne le níos mó ná 6 mhilliún teagmháil dhíreach, trí ghlaonna teileafóin agus míreanna comhfhreagrais. D'éascaigh muid beagnach 78,000 cuairt ar ár n-oifigí poiblí le linn 2024.
Agus í ag plé cé chomh tábhachtach is atá sé go mbeadh cáiníocóirí ar an eolas faoina n-oibleagáidí, mhol an Coimisinéir Ioncaim, Maura Kiely:
"Feidhmíonn an córas cánach ar bhonn féinmheasúnaithe. Tá cáiníocóirí freagrach as a chinntiú go gcuireann siad faisnéis chruinn agus iomlán ar fáil dúinn faoina ngnóthaí cánach. Aithnítear, áfach, go bhféadfadh cásanna teacht chun cinn nuair a d'fhéadfadh cáiníocóirí atá comhlíontach de ghnáth a bheith aineolach maidir le oibleagáidí cánach a bhaineann le hidirbhearta nó tarlú saoil ar leith, nó go dteipfeadh orthu a n-oibleagáidí a chomhlíonadh in am.
Soláthraíonn ár gCreat Idirghabhála Comhlíontachta raon deiseanna do cháiníocóirí a gcúrsaí cánach a chur in eagar go saorálach i gcásanna den sórt sin, lena n-áirítear féin-athbhreithniú, féincheartú, agus nochtadh cáilitheach neamhspreagtha a dhéanamh. Cuidíonn na deiseanna seo le cáiníocóirí rudaí a chur i gceart chomh héasca agus chomh héifeachtach agus is féidir ó thaobh costas de, agus laghdaítear an baol de phionóis níos troime agus an fhéidearthacht go mbeidís foilsithe nó ionchúisithe."
Ag tabhairt aghaidh ar neamhchomhlíontacht
Cé go bhfuil na daoine neamhchomhlíontach sa mhionlach, tá muid fós tiomanta do neamhchomhlíontacht a aithint i ngach foirm agus aghaidh a thabhairt air. I rith 2024, rinne muid os cionn 272,000 idirghabháil iniúchta agus comhlíontachta, le toradh de €591 milliún, agus rinne muid 46,000 breithmheas eile. Chomh maith leis sin, dhún muid 256 cás seachanta cánach, lena raibh toradh de €46 milliún eile.
Is cosc thábhachtach eile iad foilsiú ar liostaí na mainnitheoirí cánach agus ionchúiseamh sna Cúirteanna inár gcomhrac in aghaidh neamhchomhlíontacht. Le linn 2024, d'fhoilsigh muid sonraí maidir le socraíochtaí agus gearradh pionóis ón gcúirt, arb ionann iad agus €32.5 milliún, i leith 104 cáiníocóir, agus fuair muid 168 ciontú os comhair na gCúirteanna.
Agus í ag cur béime ar an obair a dhéantar chun neamhchomhlíontacht a aithint agus dul i ngleic leis, dúirt an Coimisinéir Kiely:
“Díríonn ár n-obair leanúnach comhlíontachta ar réimsí riosca iomadúla, bainteach le earnálacha gnó traidisiúnta agus cinn atá ag teacht chun cinn, lena mbaintear úsáid as raon clár aitheantais riosca. Tacaíonn anailísíocht sonraí fíor-ama leis na próisis seo chomh maith leis an diancheistiú a dhéantar ar fhaisnéis cáiníocóra agus tríú páirtí araon.
Baintear úsáid as an anailís seo chun cinneadh a dhéanamh ar chóir idirghabháil comhlíontachta a dhéanamh. Braitheann an cineál idirghabhála ar na rioscaí sonracha a aithníodh agus ar iompar an cháiníocóra lena mbaineann. Ciallaíonn sé sin go ndéantar an idirghabháil ar an mbealach is éifeachtaí atá indéanta, ó thaobh ama agus acmhainní de, agus ag an am céanna, go dtugtar aghaidh ar na rioscaí a bhraitear go hiomchuí.
Íoslaghdaítear an costas do cháiníocóirí comhlíontacha leis an gcur chuige seo, cinntíonn sé nach n-úsáidtear reachtaíocht chánach ar bhealach nach raibh beartaithe, agus cinntíonn sé cothrom na Féinne do gach gnó – is gnéithe riachtanacha iad sin go léir dár gcroí-obair chun cánacha agus na dleachtanna atá dlite don Stát a bhailiú ar bhealach cothrom agus éifeachtúil."
Bainistíocht éifeachtach teorann a chur i bhfeidhm
Ag tógáil ar an rath a bhí ar ár bhfoirne forfheidhmithe in 2023, leanamar orainn ag cur isteach ar chroíshlabhraí soláthair na ndaoine a raibh baint acu le gníomhaíocht choiriúil agus iad a dhíchóimeáil. Le linn 2024, rinneamar os cionn 16,500 urghabháil drugaí agus táirgí tobac aindleathacha, ag urghabháil earraí ar luach beagnach €343 milliún.
Agus í ag cur síos ar na rialuithe éifeachtacha teorann atá i bhfeidhm againn, dúirt an Coimisinéir Kennedy:
"Tá teicnící smuigleála agus ceilte tar éis éirí níos airgtheach agus níos casta. I measc cuid de na teicnící ceilte níos casta a nochtann ár bhfoirne tá urranna i bhfolach saincheaptha laistigh de limistéar urláir trucailí altacha, folaigh laistigh de dhoras leantóra cuisnithe, agus ceiltí domhain laistigh d'innealra tionsclaíoch.
Baineann muid úsáid as anailís riosca agus próifíliú chun monatóireacht leanúnach a dhéanamh ar threochtaí agus ar fhorbairtí sa spás seo. Ina theannta sin, déanaimid faisnéis a fhorbairt agus a roinnt ar bhonn náisiúnta, AE agus idirnáisiúnta. Cuireann an cur chuige seo ar ár gcumas na modhanna agus na teicneolaíochtaí braite is déanaí a úsáid, agus cinntíonn sé go ndéanaimid ár n-acmhainní a imscaradh ar an mbealach is éifeachtaí agus is féidir.”
Cumas agus nuálaíocht a chur chun cinn
Leanaimid orainn ag seachadadh ár bhfís maidir le bheith ina rogha fostóra, agus táimid bródúil as infheistíocht a dhéanamh inár ndaoine. I measc roinnt forbairtí suntasacha sa spás seo le linn 2024 tá:
- seoladh Cairt nua um Rannpháirtíocht Fostaithe, ina leagtar amach na luachanna agus na prionsabail a threoraíonn muid chun ár gcuspóirí a bhaint amach
- breis agus 32,000 lá oiliúna a chur ar fáil dár ndaoine, chun a chinntiú go bhfuil na scileanna agus an t-eolas riachtanach acu chun feidhmiú ar an gcaighdeán is airde
- agus
- rannpháirtíocht i dtionscnaimh amhail Tionscnamh Lár na Cathrach Thoir Thuaidh agus an Clár Cúnaimh le Filleadh ar Ghairm na Státseirbhíse, mar bhealach chun na bealaí gairme a leathnú isteach sna Coimisinéirí Ioncaim.
Lean muid ar aghaidh lenár gclár inmheánach nuachóirithe, ag iniúchadh agus ag triail bealaí inar féidir linn dul chun cinn teicneolaíochta, lena n-áirítear AI, a úsáid chun ár bpróisis a athrú ó bhonn. Rinneamar tuilleadh dul chun cinn freisin ar ár dTreochlár Gníomhaíochta Aeráide, ag leanúint ar aghaidh ag scor cruacha teicneolaíochta atá ag dul in aois ónár eastát, ag laghdú ár gcabhlach, agus foirne a chomhdhlúthú i níos lú oifigí.
Ag féachaint chun cinn
Ag féachaint i dtreo an todhchaí, dúirt an tUasal Niall Cody:
Táimid fós tiomanta dár gcroí-thasc na cánacha agus na dleachtanna atá dlite don Stát a bhailiú go cothrom agus go héifeachtach. Mar chuid de seo, leanfaimid orainn ag soláthar seirbhísí agus tacaíochtaí ardchaighdeáin do cháiníocóirí, chun comhlíontacht shaorálach a éascú agus chun cur ar chumas cáiníocóirí dul i dteagmháil linn ag am agus áit dá rogha féin.
Leanfaimid orainn ag déanamh monatóireachta ar chomhlíontacht le Socraíochtaí Tráthíocaíochtaí (ST) a bunaíodh chun déileáil le fiachas stórasaithe. Meabhraítear do ghnóthaí le Socraíocht Tráthíocaíochtaí i bhfeidhm go gcuireann ár saoráid ST ar líne ar a gcumas aon féinbhainistiú a dhéanamh ar aon choigeartuithe a d'fhéadfadh a bheith ag teastáil uathu ar théarmaí a socraíochta.
Taobh amuigh den stóras fiachais, bhí leibhéal an fhiachais chánach a bhí ar fáil le bailiú ag deireadh 2024 i bhfad níos airde ná mar a bhí sé ag deireadh 2019. Tá ár gcóras Seirbhíse Bainistíochta Fiachais curtha i bhfeidhm go hiomlán anois chun déileáil leis na dliteanais seo, agus leanfaimid orainn ag baint úsáid as gach gné den chóras seo chun an t-iarmhéid sin a laghdú.
Tá cáil mhaith orainn maidir le bheith ag obair go rathúil le daoine aonair agus le gnóthaí chun a gcuid deacrachtaí íocaíochta a réiteach gan aon ghá le gníomh forfheidhmiúcháin. Meabhraítear do cháiníocóirí, is cuma cé acu ar bhain siad leas as an SSF nó nár bhain, má tá siad ag streachailt cánacha reatha a íoc, gur chóir dóibh dul i dteagmháil linn a luaithe a thagann na deacrachtaí seo chun cinn, ionas go bhféadtar teacht ar réiteach inghlactha go frithpháirteach.”
Leanfaimid orainn le comhlíontacht shaorálach a neartú trí oideachas agus feasacht. Áireofar leis seo leanúint lenár gcláir for-rochtana agus ár bhfeachtais eolais. Príomhréimse fócais don ghníomhaíocht seo sna míonna amach romhainn is ea treoir a sholáthar d'úinéirí maoine roimh phróiseas athluachála CMÁ 2025. Tá treoir foilsithe againn freisin ina leagtar amach oibleagáidí úinéirí láithreáin maidir leis an gCáin Talún Cónaí-Chriosaithe (CTCC).
Tá CTCC deartha chun forbairt chónaithe a spreagadh ar thalamh atá criosaithe agus seirbhísithe le haghaidh úsáide cónaithe. Tá feidhm ag an gcáin ó 2025 ar aghaidh, agus tá léarscáileanna ullmhaithe agus foilsithe ag Údaráis Áitiúla ina n-aithnítear talamh atá laistigh de scóip CTCC do 2025. Meabhraítear d'úinéirí láithreáin go bhfuil na chéad tuairisceáin CTCC agus dliteanais ghaolmhara dlite Ar an 23 Bealtaine 2025 nó roimhe. Féadtar tuilleadh eolais a fháil anseo faoi na céimeanna gur chóir d'úinéirí an láithreáin a ghlacadh, roimh an dáta seo.
Leanfaimid lenár gcuid oibre chun cur isteach agus díchóimeáil a dhéanamh ar chroíshlabhraí soláthair a úsáideann na daoine a bhfuil baint acu le smuigleáil agus gníomhaíocht mhídhleathach. Áireofar leis seo an comhoibriú leanúnach lenár gcomhpháirtithe forfheidhmithe dlí náisiúnta agus idirnáisiúnta. Neartófar ár gcumas go háirithe trí Chuitéar Custam nua a sheoladh, a bhfuiltear ag súil go dtiocfaidh sé i seirbhís go déanach in 2025, agus trí chóras nua x-gha ardfhuinnimh a sheoladh, mar chuid den obair athfhorbartha leanúnach ag Europort Ros Láir.
Mar a rinneamar i rith 2024, leanfaimid orainn ag déanamh ionadaíochta d'Éirinn ag fóraim idirnáisiúnta, agus tacóidh muid leis an Roinn Airgeadais ina meastóireacht agus i bhforbairt leanúnach a dhéanamh ar an gcreat beartais cánach agus dleachta. Beidh réimsí ar leith fócais ina leith maidir leis sin ar athruithe cánach domhanda agus forbairtí AE i réimsí CBL agus custaim.
Conclúid
Mar chonclúid, dúirt Niall Cody:
“Ba mhaith leis na Coimisinéirí Kennedy, Kiely agus mé féin buíochas a ghabháil le foireann uile na gCoimisinéirí Ioncaim as a ngairmiúlacht, a ndúthracht agus a dtiomantas mar nach bhféadfaí ár n-éachtaí in 2024 a bhaint amach dá n-uireasa.
Mar fhocal scoir, tugaimid aitheantas agus gabhaimid buíochas le comhghleacaithe de chuid na gCoimisinéirí Ioncaim a chuaigh ar scor le bliain anuas, go leor acu a thug 40 bliain seirbhíse nó níos mó don Stát, lena n-áirítear an Coimisinéir Gerry Harrahill a chuaigh ar scor i mí Eanáir 2025."
[CRÍOCH 30/04/2025]