ViDA agus nua-aoisiú CBL

Céard é CBL sa Ré Dhigiteach (ViDA)?

Is athchóiriú suntasach é an tionscnamh ViDA ar chóras Cánach Breisluacha (CBL) an Aontais Eorpaigh (AE). Tá sé mar aidhm ag na bearta sin próisis CBL a nuachóiriú agus a chuíchóiriú ar fud an Aontais. Mhol an Coimisiún Eorpach ViDA den chéad uair i mí na Nollag 2022. Chuir sé seo tús le próiseas cuimsitheach comhairliúcháin a d'fhág gur fhaomh Comhairle an AE an pacáiste go foirmiúil ar an 11 Márta 2025.

Clúdaíonn an tionscnamh ViDA trí phríomhréimse, agus tugann gach ceann acu aghaidh ar ghné thábhachtach de nua-aoisiú CBL.

Ríomhshonrascadh agus tuairisciú digiteach

Ó mhí Aibreáin 2025 ar aghaidh, is féidir le tíortha an Aontais Eorpaigh (AE) a cheangal ar ghnóthaí sonraisc leictreonacha a úsáid le haghaidh idirbhearta laistigh dá dteorainneacha gan ceadú an AE a bheith ag teastáil. Faoi mhí Iúil 2030, beidh ar gach gnólacht AE formáid caighdeánach sonraisc leictreonach a úsáid le haghaidh díolacháin chuig:

• Rialtais
• agus
• gnólachtaí i dtíortha éagsúla an AE.

Beidh feidhm aige seo freisin maidir le hidirbhearta intíre lena mbaineann tuairisciú digiteach CBL.

Beidh gá le ríomhshonraisc d'idirbhearta laistigh den Chomhphobal a eisiúint laistigh de 10 lá ón dáta a sholáthraíonn earraí nó seirbhísí. Ansin beidh ar ghnólachtaí an fhaisnéis ón ríomhshonrasc a thuairisciú do na húdaráis chánach láithreach, in ionad tuairiscí díolacháin tréimhsiúla a thíolacadh.

Leis na hathruithe seo, éilítear ar ghnóthaí nuashonrú a dhéanamh ar an gcaoi a gcruthaítear sonraisc agus a ndéantar CBL a thuairisciú, go háirithe má oibríonn siad in iliomad tíortha san AE.

Geilleagar na n-ardán

Ó mhí Iúil 2028 ar aghaidh, déileálfar le hardáin ar líne mar an soláthraí seirbhíse iarbhír chun críocha CBL má éascaíonn siad soláthar maidir le:

• cóiríocht ghearrthéarmach
• nó
• seirbhísí iompair paisinéirí de bhóthar.

Ciallaíonn sé seo go mbeidh an t-ardán, mar "sholáthraí measta", freagrach as CBL a ghearradh agus thuairisciú ar na soláthairtí seo. Má tá uimhir CBL ag an soláthraí seirbhíse agus má sholáthraítear an uimhir don ardán, tá an soláthraí seirbhíse freagrach as CBL. I measc na soláthraithe seirbhíse tá óstóirí agus tiománaithe.

Braitheann an oibleagáid seo ar na rialacha CBL atá i bhfeidhm i dtír an Aontais Eorpaigh (AE) ina gcuirtear an tseirbhís ar fáil. Mar shampla, tá iompar paisinéirí in Éirinn díolmhaithe ó CBL.

Beidh an rogha ag na Ballstáit cur chun feidhme na n-athruithe seo a chur siar go dtí Eanáir 2030. Beidh an rogha acu freisin gnólachtaí beaga atá incháilithe don scéim speisialta d'fhiontair bheaga (scéim FBManna) a eisiamh ó na forálacha soláthróra measta. Tá Éire ag breithniú a seasamh ar na saincheisteanna seo faoi láthair. 

Clárúchán CBL aonair

Leis an gcóras Ionaid Uileghnó (IUG) CBL, tá sé níos éasca do ghnóthaí CBL a láimhseáil agus iad ag díol le tomhaltóirí i dtíortha éagsúla san Aontas Eorpach (AE). Ag tosú i mí Eanáir 2027, le síntí ama breise ó mhí Iúil 2028, leathnófar an IUG CBL chun níos mó cineálacha díolacháin a chlúdach, lena n-áirítear:

• leictreachas agus gás nádúrtha
• conarthaí soláthair agus suiteála
• soláthairtí intíre áirithe d'earraí agus seirbhísí.

Chomh maith leis sin, ó mhí Iúil 2028 ar aghaidh, nuair a bhogann gnóthaí a gcuid earraí féin idir thíortha AE, beidh siad in ann é sin a thuairisciú trí mhodúl speisialta nua IUG. Cuirfidh sé seo deireadh leis an ngá le clárú le haghaidh CBL i ngach tír.

Tá sé mar aidhm  leis na hathruithe seo riarachán CBL a dhéanamh níos simplí agus níos digití ar fud an AE, go háirithe do ghnóthaí atá ag feidhmiú i dtíortha éagsúla.

Ar aghaidh: Amlíne cur chun feidhme ViDA