Faoiseamh Gnó

Céard is maoin gnó ábhartha ann?

Féadtar Faoiseamh Gnó a éileamh má fuarthas ‘maoin gnó ábhartha’ mar bhronntanas nó le hoidhreacht. Cáilíonn bronntanas nó oidhreacht mar mhaoin gnó ábhartha nuair a bhaineann na cásanna seo a leanas leis ar an dáta luachála:

• gnó de chuid trádálaí aonair, amhail siopa nó teach tábhairne
• leas (scair) i ngnó amhail trádálaí aonair ag dul isteach i gcomhpháirtíocht nó comhpháirtí atá ag dul ar scor ag aistriú a scair
• talamh, foirgnimh, gléasra nó innealra a úsáidtear i ngnó atá ar bun ag cuideachta nó comhpháirtíocht. Ní mór go raibh siad seo faoi úinéireacht an diúscróra, seachas an chuideachta nó an chomhpháirtíocht. I gcás cuideachta, ní mór go raibh an cuideachta rialaithe ag an diúscróir díreach roimh an mbronntanas nó na hoidhreachta.
• scaireanna nó urrúis cuideachta neamhluaite, agus, ar an dáta luachála tar éis an bhronntanais nó na hoidhreachta a thógáil, go bhfuil an méid seo a leanas faoi úinéireacht an duine:
  • níos mó ná 25% de na cearta vótála
  • go bhfuil an chuideachta á rialú acu, nó
  • nó
  • go bhfuil úinéireacht 10% nó níos mó de luach iomlán na scaireanna agus na n-urrús eisithe acu. Sa chás seo, ní mór gur oibrigh siad go lánaimseartha don chuideachta ar feadh cúig bliana dar críoch dáta an bhronntanais nó na hoidhreachta.
• scaireanna luaite i gcuideachta, nó ina urrúis de chuid cuideachta, sa chás:
  • go raibh siad faoi úinéireacht an duine atá á dtabhairt díreach roimh an mbronntanas nó an oidhreacht
  • go raibh siad neamhluaite ag an dáta a fuair an duine atá á dtabhairt nó an 23 Bealtaine 1994 cibé acu is déanaí
  • go gcomhlíontar na coinníollacha uile eile maidir le scaireanna neamhluaite (seachas de bheith neamhluaite).

Níl Faoiseamh Gnó ar fáil ar aistriú sócmhainní aonair, fiú mura n-úsáidtear na sócmhainní sin sa ghnóthas.

Sampla 1

Thosaigh Áine gnóthas earraí ceardaíochta ina háitreabh féin 20 bliain ó shin. Ceannaíonn siopaí áitiúla na hearraí ceardaíochtaí chun iad a dhíol leis an bpobal. Tá a nia, Uinseann, mar fhostaí aici.

Thug sí an foirgneamh mar bhronntanas d’Uinseann, ach tá úinéireacht aici ar an ngnóthas fós. Ní cháileoidh an foirgneamh mar mhaoin gnó ábhartha.

Sampla 2

Corpraíodh ABC Ltd, cuideachta phríobháideach, in Éirinn an 1 Eanáir 1990. Tá na scaireanna i seilbh ag:

Máire Ní Mhurchú 33.33%

Seán Breathnach 33.33%

Micheál Ó Riada 33.33%

Teastaíonn ó Mháire a sealúchas a thabhairt mar bhronntanas dá mac, Muiris, a mbeidh sealúchas 33.33% aige ansin.

Cáilíonn na scaireanna seo mar mhaoin gnó ábhartha.

Sampla 3

Corpraíodh GHL Teo, cuideachta phríobháideach, in Éirinn an 1 Samhain 1980. Níor eisigh sí ach rang amháin scaireanna. Tá siad seo i seilbh ag:

Seán Ó Buachalla (tuismitheoir) 40%

Máire Uí Bhuachalla (tuismitheoir) 40%

Micheál Ó Buachalla (mac) 20%

Níl gaol ag Caitríona le muintir Uí Bhuachalla. D’oibrigh sí mar bhainisteoir cuntas go lánaimseartha leis an gcuideachta ó 1 Samhain 1980. Is mian le Seán scairsheilbh 10% a thabhairt do Chaitríona mar bhronntanas.

Cáileoidh na scaireanna seo mar mhaoin gnó ábhartha má leanann Caitríona ar aghaidh ag obair go lánaimseartha sa chuideachta go dtí an dáta a fhaigheann sí an bronntanas.

Ar aghaidh: Gnóthaí nach gcáilíonn le haghaidh faoisimh