Baile   Gnóthachain, bronntanais agus oidhreachtaí  

Dáta luachála agus luach sochar

  1. Léargas ginearálta
  2. Céard é an dáta luachála?
  3. Luach incháinithe bronntanais nó oidhreachta
  4. Leas teoranta
  5. Fachtóirí úsáidte chun luach leas teoranta a ríomh
  6. Cearta cónaitheachta
  7. Blianachtaí agus íocaíochtaí peiriadacha eile
  8. Saor úsáid maoine agus iasachtaí saor ó ús

Leas teoranta

Má fhaigheann tú níos lú ná úinéireacht iomlán nó úinéireacht absalóideach an bronntanais nó oidhreachta le hoidhreacht, tugtar leas teoranta air. Féadfaidh tú leas teoranta a fháil ar feadh do shaoil, nó ar feadh tréimhse sonraithe.

Tá luach incháinithe de leas teoranta níos lú ná luach incháinithe d’úinéireachta nó leas iomláine i maoin. Ríomhtar luach incháinithe leasa theoranta bunaithe ar dhá chritéar.

Ag brath ar na cásanna seo a leanas:

  • leas saoil, aois agus inscne an tairbhí
  • tréimhse ama shonrach, an líon blianta a thógtar an sochar lena aghaidh.

Ní mór duit na táblaí atá ar fáil i Sceideal 1, an tAcht Comhdhlúite Cánach Fáltas Caipitiúil, 2003 a úsáid más mian leat luach incháinithe leasa teorachta a ríomh. I dTábla 1 agus Tábla B, tugtar na fachtóirí atá riachtanach chun luach incháinithe na nithe a leanas a ríomh:

  • saol aonair
  • saolta comhpháirteacha
  • an ceann is faide de dhá shaol nó níos mó
  • agus
  • leas atá ráthaithe le haghaidh am sonraithe.
  • Sampla 1 - Leas absalóideach

    Fuair Máire €100,000 i stoic agus scaireanna le hoidhreacht, ar an gcoinníoll go dtugann sí €15,000 do charthanacht. Is é €10,000 na chostais agus speansais atá i gceist leis an eastáit.

    Luach incháinithe thairbhe Mháire
    SonraSuim
    Luach margaidh na maoine €100,000
    Lúide costais agus caiteachais €10,000
    Luach €90,000
    Lúide tabhartas do charthanachtaí €15,000
    Luach incháinithe €75,000
  • Sampla 2 - Leas saoil

    Tá Brian 37 bliain d’aois. Fuair sé leas saoil infheistíochtaí ar luach €500,000 ó Chairméal ar an gcoinníoll go n-íocann sé €2,000 le neacht Chairméal. Is é €1,200 luach na gcostas. 

    Is gá do Bhrian Tábla A ar an leathanach ‘Fachtóirí chun leas teoranta a ríomh’ a úsáid.

    Luach incháinithe leas Bhriain
    SonraSuim
    Luach margaidh €500,000
    Lúide costais €1,200
    Luach €498,800
    Iolraigh faoin bhfachtóir aoise d’fhear 37 mbliana d’aois (0.8626) €430,265
    Lúide íocaíocht chuig neacht €2,000
    Luach incháinithe €428,265
  • Sampla 3 - Leas le haghaidh am sonraithe

    D’aistrigh Mícheál teacht chuig a dheartháir Ailín go dtí go mbeidh a neacht, Laoise, 21 bliain d’aois, tráth a bheidh an teach aicisean. Beidh sí 21 bliain d’aois i gceann cúig bliana agus 99 lá. Is é an luach margaidh ar an teach ná €100,000. Tá €3,000 ar na costais a d’íoc Ailín.

    Is gá do Ailín Tábla B ar an leathanach ‘Fachtóirí chun leas teoranta a ríomh’ a úsáid.

    Luach incháinithe leas Ailín
    SonraRíomhSuim
    Luach margaidh   €100,000
    Lúide costais    €3,000
    Luach    €97,000
    Ríomh le haghaidh 5 bliana:    
    Iolraigh an luach faoin bhfachtóir le haghaidh 5 bliana (.2869) .2869  €27,829
    Ríomh le haghaidh na 99 lá:    
    Iolraigh an luach faoin bhfachtóir le haghaidh 6 bliana (.3335) €97,000 x .3335 = €32,350  

    Lúide an luach le haghaidh 5 bliana

    		 €32,350 - €27,829 = €4,521  
    Roinn ar 365 agus iolraigh faoi 99  (€4,521/365) x 99 €1,226
    Luach incháinithe  €27,829 + €1,226 €29,055

Ar aghaidh: Fachtóirí úsáidte chun luach leas teoranta a ríomh

Foilsithe: 04 Bealtaine 2023 Priontáil an leathanach seo

Leathanach baile Ar ais go barr