Cáin Conarthaí Iomchuí (CCI)

CCI do phríomhchonraitheoirí

Céard is príomhchonraitheoir ann?

Is éard is Cáin Conarthaí Iomchuí (CCI) ann ná córas asbhainte cánach ag an bhfoinse a bhaineann le híocaíochtaí a dhéantar faoi chonarthaí iomchuí.

Is príomhchonraitheoir thú má úsáideann tú fochonraitheoir chun gníomhaíochtaí a dhéanamh thar ceann do ghnóthais. Baineann sé seo leis na tionscail seo a leanas:

• tógáil
• próiseáil feola
• agus
• foraoiseacht.

Is príomhchonraitheoir thú freisin:

• má tá ceangal agat le cuideachta atá páirteach in aon cheann de na gníomhaíochtaí thuas
• más údarás áitiúil, cumann fóntais phoiblí nó comhlachas tithíochta thú
• más Aire Rialtais thú
• más bord nó comhlacht thú a bunaíodh faoi reacht
• más bord nó comhlacht thú a bunaíodh faoi chairt ríoga agus a mhaoinítear go príomha ag an Oireachtas
• má dhéanann tú aon obair gháis, uisce nó leictreachais
• má dhéanann tú aon obair hiodrálach, duganna, canálach nó iarnróid
• nó
• má dhéanann tú suiteáil, athrú nó deisiúchán ar chórais teileachumarsáide.

Ní mór do phríomhchonraitheoirí clárú leis na Coimisinéirí Ioncaim.

Ní príomhchonraitheoir thú más é an t-aon obair tógála a bhfuil páirt agat ann ná i bhfoirgnimh nó ar thalamh, bíodh:

• gur chun d’úsáide féin iad
• nó
• nó gur chun úsáide do chuid fostaithe iad.

Más príomhchonraitheoir thú, ní mór duit gach idirbheart a dhéanamh go leictreonach leis na Coimisinéirí Ioncaim trí Sheirbhís ar Líne na gCoimisinéirí Ioncaim (ROS). Ba chóir duit:

• Muid a chur ar an eolas faoi gach conradh iomchuí.
• Muid a chur ar an eolas faoi shonraí íocaíochta.
• Sonraí a sholáthar don fhochonraitheoir maidir leis an gcáin a dhéanfaidh tú a asbhaint.
• Achoimre ar asbhaintí a thíolacadh, ar tuairisceán míosúil nó ráithiúil é.
• An CCI a asbhaintear ó íocaíochtaí a dhéantar le fochonraitheoirí a íoc linn.

Fochonraitheoir nó fostaí?

Mar phríomhchonraitheoir, ní mór duit cinneadh a dhéanamh an ndéantar do chonradh le fostaí nó le duine féinfhostaithe. Agus cinneadh á dhéanamh cén chatagóir ina bhfuil oibrí, braitheann sé:

• ar an obair a dhéanann siad
• ar an gcaoi a ndéantar a n-obair a bhainistiú
• agus
• ar na téarmaí agus coinníollacha faoinar fhostaigh tú iad.

D’fhéadfadh sé go gclárófá go mícheart conradh fostaíochta mar chonradh iomchuí don CCI. Má tharlaíonn sé seo, beidh ort íoc as an Íoc Mar a Thuillir (ÍMAT), Árachas Sóisialach Pá-Choibhneasta (ÁSPC) agus an Muirear Sóisialach Uilíoch (MSU) ar chóir a bheith asbhainte agat. Féadfaidh sé go mbeidh ort ús nó pionóis a íoc. 

Tugann na seicliostaí seo a leanas forléargas ar chinneadh a dhéanamh an fostaí nó fochonraitheoir é oibrí.

Is gnách oibrí bheith ina fhostaí:

• má thugann duine treoir dóibh maidir le cén chaoi, cén uair agus cén áit le hobair a dhéanamh
• má bhíonn uaireanta oibre socraithe acu
• mura mbíonn aon riosca pearsanta airgeadais acu i dtaca leis an obair
• má fhaigheann siad pá socraithe
• má sholáthraíonn siad saothar amháin
• mura bhféadfaidh siad an obair a chur ar fhochonradh
• má chlúdaítear iad faoi árachas an fhostóra
• agus
• mura n-oibríonn siad ach do dhuine nó d’fhiontar amháin. 

Is gnáth oibrí a bheith féinfhostaithe:

• má rialaíonn siad cén chaoi, cén uair agus cén áit a ndéantar an obair
• má rialaíonn siad a n-uaireanta oibre féin
• má bhíonn siad nochtaithe do riosca airgeadais
• má rialaíonn siad costais agus praghsáil
• má fhéadfaidh siad daoine eile a fhostú chun an jab a chríochnú
• má sholáthraíonn siad a gclúdach árachais féin
• más leo a ngnó féin
• agus
• má fhéadfaidh siad na seirbhísí céanna a sholáthar do níos mó ná duine nó do ghnó amháin ag an am céanna.

Is treoirlínte iad na seicliostaí seo chun cabhrú leat cinneadh a dhéanamh. Féadfar tuilleadh eolais a fháil sa Chód Cleachtais chun Cinneadh a Dhéanamh ar Stádas Fostaíochta.

Ar aghaidh: Fógraí do phríomhchonraitheoirí