Baile   Maoin   Ioncam ó Chíos  

Ioncam ó chíos eachtrach

Céard iad na costais agus na hasbhaintí a cheadaítear?

Féadtar costais agus asbhaintí a éileamh a cheadaítear faoi dhlí cánach na hÉireann agus a bhaineann go hiomlán le hioncam ó chíos a thuilleamh.

Áirítear leo seo costais a bhaineann leis na nithe seo a leanas:

  • an mhaoin a bhainistiú
  • árachas
  • deisiúcháin
  • rátaí údaráis áitiúla
  • ús ar iasachtaí a úsáidtear chun an mhaoin a cheannach
  • an mhaoin a fheistiú agus a fhearastú.

Liúntais chaipitiúla

Féadtar liúntais chaipitiúla a éileamh ar do mhaoin cíosa eachtraigh a fheistiú agus a fhearastú. Ní mór gur leatsa na daingneáin agus an troscán agus iad a bheith in úsáid ag deireadh gach bliana a ndéanann tú éileamh ina leith. Féadtar na liúntais seo a éileamh thar ocht mbliana ag 12.5% in aghaidh na bliana.

Féadtar do dhaingneáin agus d'fheistis a dhíol le linn na bliana. Féadfaidh sé go bhfuil liúntas breise dlite duit má tá fáltais an díola níos lú ná an luach dímheasta. Tugtar liúntas comhardaithe air seo.

Féadfaidh d’fháltais díola a bheith níos mó ná luach dímheasta na ndaingneán agus na bhfeisteas seo. Má tá, féadfaidh aisghlámadh a dhéanamh ar liúntais atá faighte agat cheana féin. Tugtar muirear cothromaíochta air seo.

Féach an sampla thíos:

  • Sampla

    Tá teach ag Siubhán sa Spáinn a ligean sí amach ar cíos do thionónta.

    In 2020, cheannaigh sí inneall níocháin don teach ar chostas €250. D’éiligh sí na liúntais chaipitil ag ráta 12.5% de chostas an innill níocháin in aghaidh a hioncam ó chíos ar an teach do na blianta 2020, 2021 agus 2022.

    In 2023, dhíol sí an t-inneall níocháin ar €100. Toisc gur dhíol sí an t-inneall níocháin ar luach a bhí níos lú ná a luach díluacháilte, ceadaítear liúntas cothromaíochta di. 

    Is éard luach díluacháilte an innill níocháin an costas a bhí ar Shiubhán, lúide na liúntais chaipitil a d’éiligh sí.

    Ríomhanna liúntais cothromaíochta Shiubhán le haghaidh 2023
     Cur síos Suim
    Costas an innill níocháin   €250
    Lúide Liúntais Chaipitil 2020, is é sin €250 @ 12.5% €31
    Lúide Liúntais Chaipitil 2021, is é sin €250 @ 12.5% €31
    Lúide Liúntais Chaipitil 2022, is é sin €250 @ 12.5% €31 
    Luach díluacháilte ag deireadh 2022 €157 
    Lúide fáltais an innill níocháin a díoladh in 2023 €100
    Liúntas cothromaíochta le haghaidh 2023 €57

Faoiseamh i leith ús ar mhorgáiste

Féadtar faoiseamh i leith ús ar mhorgáiste a éileamh in aghaidh d’ioncaim ó chíos. Ní mór an t-ús a bheith ó mhorgáiste a úsáidtear go díreach chun do mhaoin chíosa a cheannach, a fheabhsú nó a dheisiú. 

Tá Faoiseamh Cánach i leith Ús Morgáiste teoranta do chéatadán den ús mar seo a leanas:
  Céatadán
Ús tabhaithe ó 7 Aibreán 2009 nó dá éis go 31 Nollaig 2016 75%
Ús tabhaithe ó 1 Eanáir 2017 go 31 Nollaig 2017 80%
Ús tabhaithe ó 1 Eanáir 2018 go 31 Nollaig 2018 85%
Ús tabhaithe ó 1 Eanáir 2019 100%

Má cheannaíonn tú an mhaoin cíosa trí chuideachta, ní fhéadfaidh tú faoiseamh i leith ús ar mhorgáiste a éileamh. Is í an chuideachta ar leo an mhaoin, seachas tusa.

An bhféadtar faoiseamh a éileamh i leith úis ón tráth a thógann tú an iasacht amach?

Ní fhéadtar ach éileamh a dhéanamh i leith úis a íoctar le linn an ama a bhí an mhaoin á ligean amach. Ciallaíonn sé seo nach bhféadtar éileamh a dhéanamh i leith úis a íocadh:

  • idir an tráth a cheannaigh tú an mhaoin agus an tráth a lig tú amach é den chéad uair
  • nó
  • idir na ligin ina raibh tusa nó daoine eile ag fanacht sa mhaoin saor ó chíos.

Ar aghaidh: Cé na costais agus na hasbhaintí nach gceadaítear?

Foilsithe: 21 Eanáir 2025 Priontáil an leathanach seo

Siar chuig leathanach baile Ar ais go barr