Baile   Maoin   Ioncam ó Chíos  

Ioncam ó chíos eachtrach

  1. Léargas ginearálta
  2. Céard iad na costais agus na hasbhaintí a cheadaítear?
  3. Cé na costais agus na hasbhaintí nach gceadaítear?
  4. Cén chaoi le hioncam incháinithe ó chíos eachtrach a ríomhadh
  5. Ioncam ó chíos eachtrach agus cánachas dúbailte

Céard iad na costais agus na hasbhaintí a cheadaítear?

Féadtar costais agus asbhaintí a éileamh a cheadaítear faoi dhlí cánach na hÉireann agus a bhaineann go hiomlán le hioncam ó chíos a thuilleamh. Áirítear leis seo:

  • an mhaoin a bhainistiú
  • árachas
  • deisiúcháin
  • rátaí údaráis áitiúla
  • ús ar iasachtaí a úsáidtear chun an mhaoin a cheannach
  • an mhaoin a fheistiú agus a fhearastú.

Liúntais chaipitil

Féadtar liúntais chaipitil a éileamh ar do mhaoin cíosa eachtraigh a fheistiú agus a fhearastú. Ní mór gur leatsa na daingneáin agus an troscán agus iad a bheith in úsáid ag deireadh gach bliana a ndéanann tú éileamh ina leith. Féadtar na liúntais seo a éileamh thar ocht mbliana ag 12.5% in aghaidh na bliana. 

Féadtar do dhaingneáin agus d'fheistis a dhíol le linn na bliana. Má dhíolann, féadfaidh sé go bhfuil tú i dteideal liúntas breise. Tugtar liúntas comhardaithe air seo. 

Féadfaidh d’fháltais díola a bheith níos mó ná luach dímheasta na ndaingneán agus na bhfeisteas seo. Má tá, féadfaidh aisghlámadh a dhéanamh ar liúntais atá faighte agat cheana féin. Tugtar muirear cothromaíochta air seo.

Féach an sampla thíos:

  • Sampla

    Tá teach ag Siubhán sa Spáinn a ligean sí amach ar cíos do thionónta.

    In 2018, cheannaigh sí inneall níocháin don teach ar chostas €250. D’éiligh sí na liúntais chaipitil ag ráta 12.5% de chostas an innill níocháin in aghaidh a hioncam ó chíos ar an teach do na blianta 2018, 2019 agus 2020.

    In 2021, dhíol sí an t-inneall níocháin ar €100. Toisc gur dhíol sí an t-inneall níocháin ar luach a bhí níos lú ná a luach díluacháilte, ceadaítear liúntas cothromaíochta di. 

    Is éard luach díluacháilte an innill níocháin an costas a bhí ar Shiubhán, lúide na liúntais chaipitil a d’éiligh sí.

    Ríomhanna liúntais cothromaíochta Shiubhán le haghaidh 2018
     Cur síos Suim
    Costas an innill níocháin   €250
    Lúide Liúntais Chaipitil 2018, is é sin €250 @ 12.5% €31
    Lúide Liúntais Chaipitil 2019, is é sin €250 @ 12.5% €31
    Lúide Liúntais Chaipitil 2020, is é sin €250 @ 12.5% €31 
    Luach díluacháilte ag deireadh 2020 €157 
    Lúide fáltais an innill níocháin a díoladh in 2021 €100
    Liúntas cothromaíochta le haghaidh 2021 €57

Faoiseamh i leith ús ar mhorgáiste

Féadtar faoiseamh i leith ús ar mhorgáiste a éileamh in aghaidh d’ioncaim ó chíos. Ní mór an t-ús a bheith ó mhorgáiste a úsáidtear go díreach chun do mhaoin chíosa a cheannach, a fheabhsú nó a dheisiú. 

Tá Faoiseamh Cánach i leith Ús Morgáiste teoranta do chéatadán den ús mar seo a leanas:
  Céatadán
Ús tabhaithe ó 7 Aibreán 2009 nó dá éis go 31 Nollaig 2016 75%
Ús tabhaithe ó 1 Eanáir 2017 go 31 Nollaig 2017 80%
Ús tabhaithe ó 1 Eanáir 2018 go 31 Nollaig 2018 85%
Ús tabhaithe ó 1 Eanáir 2019 100%

Má cheannaíonn tú an mhaoin trí chomhlacht, ní fhéadfaidh tú asbhaint a éileamh i leith íocaíochtaí úis. Tá sé seo amhlaidh toisc gur úsáideadh an morgáiste chun an leas sa chomhlacht a cheannach agus ní chun an mhaoin a cheannach go díreach.

An bhféadtar faoiseamh a éileamh i leith úis ón tráth a thógann tú an iasacht amach?

Ní fhéadtar ach éileamh a dhéanamh i leith úis a íoctar le linn an ama a bhí an mhaoin á ligean amach. Ciallaíonn sé seo nach bhféadtar éileamh a dhéanamh i leith úis a íocadh:

  • idir an tráth a cheannaigh tú an mhaoin agus an tráth a lig tú amach é den chéad uair
  • idir na ligin ina raibh tusa nó daoine eile ag fanacht sa mhaoin saor ó chíos.

Ar aghaidh: Cé na costais agus na hasbhaintí nach gceadaítear?

Foilsithe: 26 Deireadh Fómhair 2023 Priontáil an leathanach seo

Leathanach baile Ar ais go barr