Do Cháin Ioncaim a ríomh
Céard is banda ráta cánach ann?
Is éard is banda ráta cánach ann ná suim an ioncaim a ngearrfar cáin uirthi ag céatadán áirithe (ráta cánach). Is iad 20% agus 40% na rátaí reatha cánach.
Ráta caighdeánach cánach
Gearrtar cáin ar d'ioncam suas le teorainn áirithe ag an 'ráta caighdeánach' Cánach Ioncaim, is é sin 20% faoi láthair. Tugtar an banda ráta caighdeánach air seo.
Ardráta cánach
Gearrtar cáin ag an ardráta Cánach Ioncaim, is é sin 40% faoi láthair, ar aon ioncam os cionn do bhanda ráta chaighdeánaigh.
Céard é do bhanda ráta?
Braitheann suim do bhanda ráta chaighdeánaigh ar do chúinsí pearsanta. Mar shampla cé acu an bhfuil tú:
Féadtar teacht ar liosta de na bandaí ráta cánach, don bhliain seo agus na gceithre bliana roimhe, sa Chairt rátaí cánach, bandaí agus faoisimh.
An chaoi a n-oibríonn bandaí ráta
Más fostaí thú, léireofar do bhanda ráta cánach ar do Dheimhniú Creidmheasanna Cánach. Bainfidh d’fhostóir úsáid as seo chun an tsuim chánach atá le hasbhaint ó do phá sheachtainiúil nó míosúil a ríomh.
Faoin gcóras Íoca Mar a Thuillir (ÍMAT), roinntear bandaí ráta cánach go cothrom i rith na bliana. Má tá tú ag obair don bhliain iomlán – ag brath ar mhinicíocht do phá, déanfar do bhandaí ráta cánach a roinnt ar na bealaí seo a leanas:
- 52 suim seachtainiúil cothrom, má íoctar go seachtainiúil thú
- 26 suim coicísiúil cothrom, má íoctar go coicísiúil thú
- 12 suim míosúil cothrom, má íoctar go míosúil thú
- 13 suim cothrom, má íoctar gach ceithre seachtaine thú.
Má tá dhá phost nó níos mó agat, féadfaidh tú do bhanda ráta a roinnt eatarthu.
Bandaí ráta gan úsáid
Ní fhéadtar aisíocaíocht a fháil ar aon bhandaí ráta cánach gan úsáid, agus ní fhéadtar iad a aistriú go bliain eile chánach.
- Sampla 1
In 2025, tá Áine singil agus tuilleann sí €900 sa tseachtain.
Toisc go bhfuil Áine ina duine singil, an banda ráta atá aici ná €44,000 sa bhliain. Is é €846.15 an tsuim sheachtainiúil (€44,000÷52).
Ciallaíonn sé seo go ngearrtar cáin ag an ráta caighdeánach 20% ar an gcéad €846.15 de phá Áine. Gearrtar cáin ag an ardráta cánach 40% ar an iarmhéid €53.85 (€900 - €846.15).
Dliteanas cánach Áíne (roimh chreidmheasanna cánach, liúntais agus faoisimh)
| Cur síos | Suim an phá | Ríomh | Cáin |
|---|
|
Banda ráta singil
|
€846.15
|
€846.15 ag 20%
|
€169.23
|
|
An t-iarmhéid
|
€53.85
|
€53.85 ag 40%
|
€21.54
|
Beidh creidmheasanna cánach, liúntais agus faoisimh i bhfeidhm ar a cuid tuilleamh.
- Sampla 2
In 2025 tá Colin singil agus tuilleann sé €800 sa tseachtain.
Toisc go bhfuil Colin singil, tá banda ráta caighdeánach €44,000 sa bhliain aige. Is é €846.15 an tsuim sheachtainiúil (€44,000÷52).
Cuirtear an ráta caighdeánach 20% i bhfeidhm ar a ioncam suas go dtí teorainn an bhanda ráta. Tá ioncam Colin níos lú ná teorainn a bhanda ráta chaighdeánaigh, mar sin cuirtear an ráta caighdeánach cánach i bhfeidhm ar €800.
Ní íocann sé cáin ag an ardráta 40%.
Dliteanas cánach Colin (roimh chreidmheasanna cánach, liúntais agus faoisimh)
| Cur síos | Suim an phá | Ríomh | Cáin |
|---|
|
Banda ráta singil
|
€800
|
€800 ag 20%
|
€160
|
|
An t-iarmhéid
|
€0
|
(gan aon iarmhéid a ríomh)
|
€0
|
- Sampla 3
In 2025 tá Aoife singil agus tuilleann sí €4,000 sa mhí.
Toisc go bhfuil Aoife ina duine singil, an banda ráta atá aici ná €44,000 sa bhliain.
Is é €3,666.67 an tsuim mhíosúil (€44,000÷12).
Ciallaíonn sé seo go ngearrfar cáin ag an ráta caighdeánach 20% ar an gcéad €3,666.67 de phá Áoife. Gearrtar cáin ag an ardráta cánach 40% ar an iarmhéid €333.33 (€4,000 - €3,666.67).
Dliteanas cánach Aoife (roimh chreidmheasanna cánach, liúntais agus faoisimh)
| Cur síos | Suim an phá | Ríomh | Cáin |
|---|
|
Banda ráta singil
|
€3,666.67
|
€3,666.67 ag 20%
|
€733.33
|
|
An t-iarmhéid
|
€333.33
|
€333.33 ag 40%
|
€133.33
|
Beidh creidmheasanna cánach, liúntais agus faoisimh i bhfeidhm ar a cuid tuilleamh freisin.
Céard is banda ráta méadaithe ann?
In 2025 an banda ráta caighdeánach (20%) le haghaidh lánúineacha pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta ná €53,000. Má tá an bheirt ag obair, méadaítear é faoin tsuim is lú den mhéid seo a leanas:
- €35,000
- nó
- ioncam an tsaothraí is ísle.
Ciallaíonn sé seo gurb é €88,000 an banda ráta caighdeánach uasta a d’fhéadfadh a bheith ag lánúin (€53,000 + €35,000). Ní fhéadann duine amháin an tsuim iomlán €88,000 a úsáid.
Ní fhéadann duine aonair níos mó ná €53,000 a bheith aige/aici, ach amháin má tá faoisimh bhreise acu, mar shampla:
Tabhair do d’aire
Níl an méadú sa bhanda ráta caighdeánach incheadaithe sa chás go bhfuil lánúin ag éileamh an Chreidmheasa Cánach do Chúramóir Baile.
- Sampla 4
Is fostaithe ÍMAT iad Sorcha agus Alex. Tá siad pósta agus gearrtar cáin orthu faoin mbonn measúnaithe chomhpháirtigh. Tá ioncam bliantúil €71,000 ag Sorcha. Is é Alex an saothraí is ísle agus tá ioncam bliantúil €22,500 aige.
Toisc go bhfuil Sorcha agus Alex araon ag obair, tá an banda ráta méadaithe dlite dóibh. Méadaítear é de bhun ioncam Alex. Tá sé seo amhlaidh toisc go bhfuil a ioncam níos ísle ná €35,000.
Is é banda ráta Sarah agus Alex ná €75,500 (€53,000 + €22,500).
- Sampla 5
Is fostaithe ÍMAT iad Úna agus Donna. Is páirtnéirí sibhialta iad agus gearrtar cáin orthu faoi mbonn measúnaithe chomhpháirtigh. Tá ioncam bliantúil €54,000 ag Úna. Is í Donna an saothraí is ísle agus tá ioncam bliantúil €35,300 aici.
Toisc go bhfuil Úna agus Donna araon ag obair, tá an banda ráta méadaithe dlite dóibh. Tá sé méadaithe €35,000. Tá sé seo amhlaidh toisc go bhfuil an t-ioncam níos ísle (€35,300) níos airde ná €35,000.
Is é banda ráta Úna agus Donna ná €88,000 (€53,000 + €35,000).
Ar aghaidh: An chaoi a n-oibríonn creidmheasanna cánach